I. ĐẶT VẤN ĐỀ

    Bệnh đau thần kinh hông to đã được biết đến từ thời cổ đại, trung cổ và thời kỳ phục hưng nhưng người đầu tiên mô tả được bệnh lý đau dây thần kinh hông một cách chính xác là Dometico Cottugno vào năm 1764. lúc đầu người ta cho là bệnh  đau rễ chứ  không phải do dây .

 _ Vào những năm 30 ,Mistes và Bar ở Mỹ , Petis Dutailis và Alajuanine ở Pháp  đã mô tả các thể  đau dây thần  kinh  hông  cấp  tính  kèm liệt  là  do  lồi  đĩa  đệm .

- Từ năm 1940 sau công trình của Mistes và Bass ở Mỹ các nhà phân tích thần kinh cũng nhất trí là phần lớn các trường hợp đau dây thần kinh hông có liệt ( Trước kia cho là do thấp khớp) là do thoát vị đĩa đệm.

 Ở Việt Nam qua các cuộc điều tra bệnh tật đều thấy đau thần kinh hông đều chiếm tỷ lệ khá cao trong nhân dân ảnh hưởng nhiều đến khả năng lao động, nhất là người lao động chân tay. Bệnh gặp ở nhiều lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất là ở lứa tuổi từ 30 - 60. Nam mắc nhiều hơn nữ tỷ lệ 3/1. Bệnh gặp ở nhiều địa phương trong cả nước và tại bệnh viện Y học dân tộc Thanh hoá bệnh đau thần kinh hông to cũng thường gặp.

- Bệnh đau thần kinh hông tuy không gây tử vong nhưng làm cho người bệnh giảm khả năng lao động đặc biệt đối với người lao động chân tay - Đồng thời nó cũng là một nguyên nhân quan trọng gây tàn tật.

- Việc xác định bệnh đau thần kinh hông không khó bởi biểu hiện chính là đau vùng thắt lưng lan xuống chân và hạn chế vận động. Xong việc chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh phải dựa vào chẩn đoán hình ảnh. Trong những năm gần đây nhờ những tiến bộ vượt bậc cho phương pháp chẩn đoán bằng hình ảnh, sự ra đời của các thuốc chống viêm giảm đau có tác dụng mạnh cũng như tiến bộ trong ngành phẫu thuật thần kinh, phục hồi chức năng... Việc chẩn đoán và điều trị đau dây thần kinh hông có rất nhiều tiến bộ.

- Để điều trị bệnh đau dây thần kinh hông Yhọc hiện đại thường dùng các thuốc giảm đau thông thường như Paracetamol, nhóm giảm đau chống viêm không có Steroide,Cox II.

- Yhọc cổ truyền  cũng có nhiều phương pháp chữa bệnh này như châm cứu, xoa bóp bấm huyệt cũng thu được kết quả tốt ít tốn kém và ít tác dụng phụ.

 Tại bệnh viện Y học cổ truyền Thanh hoá đã dùng máy Trung tần J18A2 kết hợp dùng thuốc , Điện châm, Thuỷ châm vitamin nhóm B. Trong điều trị bệnh đau thần kinh hông to đã đem lại kết quả tốt. Song vẫn chưa có số liệu thống kê cụ thể. Chính vì vậy nhóm nghiên cứu chúng tôi tiến hành nghiên cứu " Đánh giá tác dụng máy Trung tần J18A2 trong điều trị bệnh đau thần kinh hông có kết hợp" nhằm mục tiêu sau:

1. Đánh giá hiệu quả tác dụng của máy Trung tần trong điều trị bệnh đau thần kinh hông to có kết hợp

2  Xác định tác dụng không mong muốn của máy  trung tần j18A2

II. CHẤT LIỆU ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1: Chất liệu nghiên cứu :

   Máy trung tần Đông Á  model j18A2.

2: Đối tượng  nghiên cứu :

  Tất  cả bệnh nhân được chẩn đoán xác định đau thần  

kinh hông to điều trị tại khoa lão bệnh viện y học cổ truyền thanh hoá từ 3-2012 đến 3-2013

- Dự kiến 30 bệnh nhân

2.1: Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân

- Tất cả bệnh nhân đến khám và điều trị tại khoa  lão bệnh viện yhoc cổ truyền thanh hoá được chẩn đoán là đau thần kinh hông to giai đoạn cấp và mạn tính  và đồng ý tham gia nghiên cứu

2.2: Tiêu chuẩn loại trừ

- Bệnh chấn thương ở cột sống, gẫy hoặc thoát vị đĩa đệm toàn phần

- Bệnh về cột sống : u, lao ,nhiễm trùng cấp tính

3- phương pháp nghiên cứu ;

 - Nghiên cứu, tập hợp số liệu theo  hồ sơ  bệnh án

 -  Các bước tiến hành ;

   + Tất cả các bệnh nhân được chẩn đoán đau thần kinh hông to vào điều  trị  tại  khoa  lão bệnh viện  y học cổ truyền thanh hoá  năm 2012-2013 đều được điều trị bằng  máy  trung tần J18A2  dùng phác  đồ 5  với  tần  số  sóng  trung tần 3KHz, chọn 2 tấm điện cực tiết  diện 130 x 95mm , vị trí  đặt ở  huyệt hoàn  khiêu . thừa sơn . thời  gian 1 phác  đồ 20 phút  1 lần .

4- Cách theo dõi  chỉ tiêu lâm  sàng

* Đánh giá mức độ đau (Dựa vào thang nhìn). Dựa vào cảm  giác  đau  của  người  bệnh : Chia thang  điểm từ  1-10

* Dấu hiệu Walleix: Dựa vào mức độ đau của bệnh nhân để cho điểm:

* Nghiệm pháp Lassegue: Góc đo được tính giữa đường thẳng mặt ngoài đùi cẳng chân và mặt giường:

5. Đánh giá mức độ teo cơ:

Bằng cách đo  bằng thước dây và so sánh với bên không đau hoặc thực trạng 5.1 Quan sát bằng mắt thường:

- Nhìn cơ vùng mông, đùi bên đau so với bên lành, nếu bệnh nhân có teo cơ thường vùng cơ mông, đùi, cẳng chân teo nhỏ hơn bên lành, vùng mông dúm dó

5.2 Đánh giá  độ  teo cơ  bằng  cách  đo

- Nếu có hiện tượng teo cơ, thông số đo vùng đùi, cẳng chân nhỏ hơn so với bên lành

6. Chỉ tiêu quan sát tác dụng không mong muốn của máy Trung tần J18A2 trên lâm sàng:

- Đau, rát, ngứa ngoài da.

7. Đánh giá kết quả: Chia 4 mức độ:

- Khỏi: Điểm đánh giá chức năng vận động + Điểm đánh giá mức độ đau = 0.

- Đỡ: Giảm ít nhất một điểm trở lên.

- Không đỡ: Gĩư  nguyên điểm số.

- Nặng lên: Điểm đánh giá chức năng vận động và mức độ đau đều nặng lên.

8. Sử lý số liệu:

- Các số liệu được sử lý theo thống kê y học

III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.

Qua nghiên cứu tác dụng máy trung tần trong điều trị bệnh đau thần kinh hông to, triệu chứng, Cận lâm sàng của bệnh đau thần kinh hông to tại khoa lão bệnh viện Y học dân tộc thu được kết quả sau:

1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu.1.1. Tỷ lệ mắc bệnh theo các nhóm tuổi, giới.

Bệnh thường gặp lứa tuổi từ >60 tuổi ,nam gặp nhiều hơn nữ.

1.2. Tỷ lệ mắc bệnh theo nghề nghiệp

Bệnh đau thần kinh hông to do thoái  hoá  cột sống thắt lưng  hay gặp ở người đã nghỉ hưu chiếm 70%

1.3. Thể bệnh.

  Hay gặp đau thần kinh hông to thể cấp ,đau 1 bên,chiếm 70%

1.4.    Sự thay đổi chỉ số lâm sàng trước và sau điều trị.

                 Điểm đau trung bình sau điều trị giảm 3 điểm

1.5.   Kết quả  đánh giá mức độ đau bằng khả năng vận động.

*  Bảng 1: Dấu hiệu Walleix:

* Bảng 2: Nghiệm pháp Lasesgue:

1.6.    Đánh giá mức độ teo cơ:

Sau đợt điều trị 20 ngày tình trạng teo cơ đạt kết quả rõ rệt ,mức độ tốt đạt 33,3% ,mức  độ  khá  đạt 43,3% , mức  độ trung bình đạt 20% , kém còn 3,3%

1.7  Đánh giá khả năng vận động sau điều trị.

Sau đợt điều trị bệnh nhân khỏi chiếm 70%, đỡ chiếm 26.6% .số trường hợp nặng lên 0%.

1.8.    Đánh giá chung kết quả điều trị.

Qua đợt điều trị bệnh nhân khỏi chiếm 70% .đỡ chiếm 26.6% ,có 3.3% không đỡ , không có trường hợp nặng lên.

1.9 -  Đánh  giá  tác  dụng  không  mong  muốn của máy trung  tần

Trong quá trình đièu trị đau thần  kinh hông to do thoái  hoá cột sống thắt lưng bằng máy  trung tần  j18A2  không có hiện tương ngứa, rát .

IV. KẾT QUẢ BÀN LUẬN

Qua 30 bệnh nhân đau thần kinh hông to do thoái hoá cột sống thắt lưng, sau quá trình theo dõi, đánh giá kết quả chúng tôi thấy rằng:

- Bệnh thường gặp ở lứa tuổi >60 tuổi , nam gặp nhiều  hơn nữ , thường ở tuổi nghỉ hưu chiếm 70%

- Bệnh thường gặp ở  thể cấp đau 1 bên  chiếm 70% .

- Kết quả điều trị bệnh nhân đau thần kinh hông to do thoái hoá cột sống bằng dùng máy Trung tần J18A2 sóng ngắn . có kết  hợp điện  châm , thuỷ  châm vitamin nhóm B. Liệu trình điều trị là 20 ngày, áp dụng công thức 5,với tần số sóng trung tần là 3KHZ mỗi ngày được tiến hành điều trị thời gian  20 phút, đã thu được kết  quả  rõ  rệt  ;70% đã khỏi  bệnh ,26,6% đỡ , chỉ còn 3.3% không khỏi .không  có  trường  hợp  nặng  lên.

Có được  kết  quả trên là do dùng máy  trung tần J18 A2 ,đây  là thiết  bị điều  trị  bằng sóng  trung  tần được điều  chỉnh lên từ sóng thấp tần  đã tận dụng  được  đăc điểm trị  liệu  của  các  loại  tần  số , hơn hẳn các phương pháp  trị  liệu  đơn các thông số khác như trung tần  hoặc  thấp  tần . Trong  mỗi  phác  đồ đã được cài sẵn , các thông số không  ngừng trao  đổi  với  nhau tạo  ra  hiệu  ứng  các  dòng điện kích  thích  nhau và  bênh  nhân  cảm  nhận  được các  hoạt  động  đấm  bóp ,ấn ,xoa ,gõ ,rung ,giật xoay tròn tại  nơi  tiếp  xúc  của tấm  điện  cực đặt trên vùng bị bệnh có tác dụng thư cân, thông kinh lạc để giảm đau từ đó  đạt  hiệu  quả  trị  liệu  cao nhất .

   Đây là phương pháp phục hồi chức năng đơn giản, tiện lợi và đạt được hiệu quả rất cao cho bệnh nhân đau thần kinh hông to do thoái hoá cột sống. Có thể áp dụng rộng rãi cho các cơ sở điều trị và cả ở gia đình.